Komünist parti, işçi sınıfının önderliğinde üretim aletlerinin kolektifleştirilmesini hedefleyen ve bulunduğu ülkede sosyalist bir yönetim oluşturmayı amaçlayan siyasi partidir.
Sosyalist literatürde Öncü parti diye tanımlanır. Tüm dünyada sosyalizmin kurulmasıyla da komünizme/komün toplumuna geçişi hedefler. İleri hedefleri tüm dünyada sosyalizmin kurulması ve bunun bir üst aşaması olan komünizmi gerçekleştirmektir.
Dönemsel olarak değişik akımlar şeklinde gelişen haraket tarzları oluşmuştur. Genellikle ülkelere özgü biçimler geliştiren partiler sözkonusudur. Bazen (Arnavutluk'ta ve Kamboçya'da oldu gibi) sert uygulayış biçimlerine örnekler oluşmuştur. Genellikle dünya çapında birbirlerinden farklı yollar çizdiklerinden birbirlerine cephe alan partiler sözkonusudur.
Birinci ve İkinci Enternasyonal [değiştir]
Kuramın ana kurgucuları Marx ve Engels'tir. Dayandıkları ana kuramın adı Marx, Engels, Lenin, Mao ile anılmakta, bazen de bunlar birleştirilerek kullanılmaktadır. Partiler bazen aynı ülkede birden çok olduklarında bu isimleri yan ek olarak kullanmaktadır.
Lenin ve Üçüncü Enternasyonal [değiştir]
Çağımızdaki temel komünist parti modelini ve hiyerarşik yapısının temellerini Lenin takma adlı Vladimir İlyiç Ulyanov oluşturmuştur. Parti yapısı daha çok fabrika hiyerarşik yapısını model olarak almış, örgütlenme formatını buna göre oluşturmuştur. Üyelik koşulları ülkelere göre değişmekle birlikte genellikle belirli sayıdaki üyenin referans vermesiyle gerçekleşir.
3. enternasyonal adıyla bilinen yapı ile değişik ülkelerin partileri bir araya gelerek Komintern çatısı altında toplanmışlardır. Uzun süre sovyet desteği ile bir arada durabilmişler ve güçlü bir yapı kurmuşlardır. Günümüzde sovyet yönetiminin dağılmasıyla bu yapı çok cılız bir hale gelmiştir.